Im więcej naszych blogów ujrzało światło dzienne, tym więcej pojawia się tematów na następne… Bynajmniej nie narzekamy - wręcz przeciwnie :-) Tematem, który często intryguje osoby rozpoczynające swoją strzelecką przygodę jest pojęcie „kalibru broni” i poniekąd związany z tym oznaczenia i nazewnictwa amunicji. Wiemy - na początku to wszystko jest co najmniej dziwne i często niezrozumiałe. Nie przejmujcie się - na początku tej drogi, każdy ma dokładnie takie same wrażenia. Od czego jednak macie nas? :-) Zatem do dzieła! Rozświetlimy dziś mroki tajemniczości… ;-)
Co to jest ten „kaliber” broni? To po prostu najmniejsza średnica przewodu lufy broni palnej, mierzoną - dla broni gwintowanej - na polach gwintu, lub rzadziej - między bruzdami gwintu. Średnicę tą podajemy w milimetrach lub calach (przy czym o miarze SI lub imperialnej decydują uwarunkowania historyczne lub obecnie marketingowe). Tak w skrócie wygląda to w przypadku broni ręcznej - pistoletów, rewolwerów i karabinów. Nieco inaczej jest w przypadku broni śrutowej, ale o tym powiemy w dalszej części blogu. Zapewne zaraz zapytacie - i całkiem zresztą słusznie - dlaczego w Waszych książeczkach, jako kaliber broni wpisany jest de facto rodzaj używanej przez nią amunicji?
Odpowiedź jest dość prosta: sama średnica przewodu lufy to nie wszystko. Ona jedynie określa średnicę pocisku jaką możemy w niej użyć. Broń ma jeszcze choćby i komorę nabojową, dedykowaną już pod konkretną amunicję, i dopiero połączenie średnicy lufy z komorą nabojową określa nam amunicję jaką możemy użyć, i to ta wartość wpisana jest w „czerwonej książeczce”. Nie wystarczy bowiem sama średnica. Np. dla pocisków o średnicy 7,62 mm (lub .30 cala) mamy bowiem kilka rodzajów amunicji, różniących się wielkością łuski a wraz z nią, ładunkiem prochu. Jest np. 7,62x39 mm czyli nabój do „kałacha”, ale też 7,62x51 mm NATO czy jego myśliwski odpowiednik .308 Winchester, ale i mocny .300 Winchester Magnum. Na zdjęciu powyżej mamy (od prawej): nabój śrutowy 12/70, .308 Win, .223 Rem, .45 ACP, .357 Magnum, 9x19 mm, .32 S&W LWC oraz .22 LR.
Ażeby bardziej przybliżyć Wam kalibry broni i amunicję do niej, opowiemy o kilku popularnych kallibrach i amunicji stosowanej w borni krótkiej i długiej, zarówno gwintowanej jak i gładkolufowej (strzelby). Na pierwszy ogień trafia amunicja .32 S&W LWC - czyli .32 cala Smith&Wesson Long WadCutter. Tam gdzie w nazwie amunicji mamy kropeczkę z przodu, tam mamy wartość podaną w calach. Czyli 0,32 cala (zero zwyczajowo się pomija) jest kalibrem pistoletu. Smith&Wesson to firma, która skonstruowała ten nabój a LWC (Long WadCutter) to długi, ołowiany pocisk do strzelań precyzyjnych, tarczowych, stosowany w sportowej broni wyczynowej (tak jak pistolet Benelli MP90 World Cup .32 S&W LWC widoczny na zdjęciu powyżej).
Jest to najsłabszy obecnie dostępny nabój centralnego zapłonu, idealnie nadający się właśnie do strzelań tarczowych, precyzyjnych. WadCutter wycina na papierze, śliczne, równiutkie kółeczka. Z tego powodu pistolety tego typu nazywa się „dziurkaczami do papieru”.A skoro jesteśmy już przy broni krótkiej, to opowiemy o 3 najpopularniejszych kalibrach i amunicji do nich, we współczesnych pistoletach samopowtarzalnych, na przykładzie trzech pistoletów Sig Sauer: od prawej są to P322 .22 LR, 1911 Fastback Emperor Scorpion Carry .45 ACP oraz P320 X-Five DH3 9x19 mm
Pierwszy z pistoletów, Sig Sauer P322 .22 LR, zasilany jest amunicją bocznego zapłonu (inicjacja zapłonu następuje przez uderzenie iglicy w boczną część dołu kryzy łuski, mieszczącą za nią zalewaną w procesie produkcji spłonkę). Jak już się domyślacie .22 to 0,22 cala (ok. 5,6 mm) LR to Long Rifle, będący najpopularniejszym nabojem bocznego zapłonu, w tym przepisowym nabojem konkurencji olimpijskch ISSF. Stosowany jest zarówno w pistoletach jak i karabinach. Świetny nabój na początek przygody ze strzelectwem, ze względu na znikomy wręcz odrzut jak i niski koszt.
A dający dokładnie tyle samo frajdy z celnego strzału, jak dużo droższa i mocniejsza amunicja. Ten sam nabój może być stosowany również w broni długiej, jak np. w pokazanym na powyższym zdjęciu customowym karabinie precyzyjnym Savage FVT Mark II. Zarówno w broni długiej jak i krótkiej sprawdza się bardzo dobrze, przy czym jak w przypadku każdej broni należy dobrać do danej lufy, najlepszą dla niej amunicję (dającą np. najlepsze skupienie przestrzelin). W tym wypadku obie jednostki, zarówno pistolet P322 jak i karabin Savage dają świetne rezultaty na amunicji S&B Club .22 LR, czyli jednej z najtańszych.
Karabin został przystosowany do strzelania zarówno z mechanicznych, ultra-precyzyjnych przyrządów regulowanych mikrometrycznie jak i z lunety celowniczej. Co opisywaliśmy zresztą w ostatnim odcinku blogu poświęconego wyjątkowym jednostkom broni, czyli naszej serii Custom Gun. Zachęcamy Was do przeczytania zarówno tego odcinka jak i pozostałych - dowiecie się z nich o wyjątkowych jednostkach.
Kolejny z naszych „zawodników” to Sig Sauer 1911 Fastback Emperor Scorpion Carry .45 ACP, klon legendarnego Colta 1911 Johna Mosesa Browninga, który w 1911 roku wszedł na wyposażenie US Army i służył w niej przez dwie Wojny Światowe. W jedynym słusznym dla tego modelu kalibrze, czyli .45 ACP. Mamy zatem pocisk o średnicy 0,45 cala a ACP to akronim od słów: Automatic Colt Pistol. Powstanie samego kalibru jak i amunicji do niej jest niezwykle ciekawe, poprzedzone wieloma eksperymentami i doświadczeniami w celu znalezienia najbardziej optymalnego pocisku o dużej sile obalającej. Strzelanie z .45 ACP jest… doświadczeniem samym w sobie. Ciężko je opisać, za to zdecydowanie warto doświadczyć :-)
I dochodzimy do najpopularniejszego dziś kalibru współczesnej broni krótkiej: 9x19 mm, zwanym też 9 Para - skrót od Parabellum czyli pistoletu P08 Parabellum opracowanej przez Georga Lugera, oraz od nazwiska konstruktora pistoletu, nazywanym też 9 mm Luger. 19 mm to długość łuski, 9 mm średnica pocisku i zarazem kaliber lufy broni. I tu mała, ale niezwykle ważna dygresja: często spotyka się w mowie potocznej wyrażenie „kaliber 9mm”. Jest ono poprawne, ale… jedynie w odniesieniu do średnicy lufy broni, i w żadnym wypadku nie może znaleźć się w Waszej książeczce! Mamy bowiem z pociskami o średnicy 9 mm całkiem sporą ilość amunicji, jak np. 9x17 mm, 9x18 mm i ten najpopularniejszy 9x19 mm.
I każdy z nich to inna amunicja do innej - dedykowanej wyłącznie do niej broni! A takie pomyłkowe wpisy niestety się zdarzają… Zatem jeśli mamy broń w kalibrze 9x19 mm to możemy w książeczce mieć wpis: 9x19 mm lub 9 mm Para lub 9 mm Luger. Ale pod żadnym pozorem samo 9 mm - gdyż sprzedawca w sklepie może nam odmówić sprzedaży amunicji, nawet jeśli wie (ze względu na nazwę modelu broni) o jaki kaliber chodzi.
Pomimo tego, że nabój 9x19 mm jest nabojem typowo pistoletowym, coraz częściej znajdziemy karabinki zasilane tym nabojem, zwane PCC od Pistol Caliber Carbine (czyli karabin na nabój pistoletowy). Często pasują do nich magazynki od bardzo popularnego pistoletu Glock, tak jak w przypadku prezentowanego na zdjęciach karabinku KelTec Sub 2000 - składanego w pół, survivalowego karabinu w kalibrze 9x19 mm. W tym kalibrze mamy też sporo karabinków PCC wyglądających jak AR15. Umożliwiają one trening na tańszej amunicji oraz start w coraz popularniejszej dynamicznej klasie PCC.
Kolejnym z pistoletowych kalibrów, a dokładniej rewolwerowych są dwa kalibry, stosowane też w karabinkach lever action (przeładowywanych dźwignią wahliwą, z magazynkiem rurowym pod lufą). Są to naboje w kalibrze .357 Magnum oraz .38 Special. Pomimo dwóch różnych oznaczeń średnicy dla obu nabojów, czyli odpowiednio 0,357 cala i teoretycznie 0,38 cala, opisują one dokładnie ten sam pocisk o średnicy 0,357 cala, czyli dokładnie… 9 mm ! (tak, tak, to kolejna dziewiątka ;-) ) Różnią się one jednak długością łuski (.357 Magnum jest dłuższa) i ilością prochu.
.357 Magnum to mocny kaliber o energii początkowej w przedziale od 778-960 J (w zależności od wagi pocisku i ilości prochu) a .38 Special to łagodniejsza amunicja o energii początkowej 247-461 J (również w zależności od ciężaru pocisku i ilości prochu). Bęben rewolweru w kalibrze .357 Magnum (jak i jego lufa) przystosowane są do używania zarówno amunicji .357 Magnum jak i .38 Special, ale… powinniśmy oba kalibry mieć wpisane w książeczce, jeśli chcemy kupować amunicję i mocniejszą i słabszą, gdyż brak odpowiedniego wpisu może skutkować odmową sprzedaży danej amunicji.
Niestety nie każdy producent, szczególnie w USA podaje możliwość używania obu rodzajów amunicji, gdyż… tam jest to sprawa normalna i oczywista. A nasze przepisy rozgraniczają tą amunicję i na nic nie zda się wiedza „że można”. Zapytacie czy są może rewolwery również w kalibrze .38 Special? Są, jednak w ich wypadku, możliwe jest używanie WYŁĄCZNIE amunicji .38 Special, gdyż zarówno bębenek (będący zarazem magazynkiem jak i komorą nabojową) oraz lufa NIE SĄ PRZYSTOSOWANE do większych ciśnień niż te generowane przez amunicję .38 Special.
I tak przechodzimy do amunicji do broni długiej. Na początek karabin AR-15 w typowym dla niego kalibrze….a właściwie to dwóch kalibrach :-) Mowa tu o amunicji 5,56 x 45 mm NATO (typowo wojskowej) i jej cywilnym „prawie” odpowiedniku czyli .223 Remington (.223 Rem). Prawie, gdyż pomimo bardzo dużego podobieństwa występują między nimi różnice zarówno w budowie łuski jak i generowanym przy strzale ciśnieniu. W cywilnych wersjach, czyli karabinach w kalibrze .223 Rem nie można używać amunicji 5,56 x 45 mm NATO (ze względu na większe ciśnienie tej drugiej jak i różnice w budowie łuski a przez to komory nabojowej).
W karabinach wojskowych teoretycznie można stosować zastępczo cywilną amunicję .223 Rem, jednak ze względu na różnicę w budowie komory, też nie powinno się tego robić. No chyba, że mamy typowego AR-15 z komorę Wylde, zaprojektowaną przez Billa Wylde specjalnie do bezpiecznego stosowania obu kalibrów. Jeśli posiadamy karabinek z komorą Wylde’a to otrzymamy wraz z nim papiery do zarejestrowania naszej broni zarówno w kalibrze .223 Rem jak i 5,56 x 45 mm NATO. I tylko wówczas stosowanie obu nabojów jest bezpieczne i możliwe. O ile uda nam się gdzieś kupić NATOwską amunicję ;-)
Prezentowana amunicja .223 Rem (lub jej wojskowy „odpowiednik” 5,56 x 45 mm) nazywana jest amunicją pośrednią - o mniejszej energii niż typowa amunicja karabinowa, a jednocześnie o większej niż amunicja pistoletowa). Broń używającą amunicji pośredniej dla odróżnienia jej od tej używającej amunicji stricte karabinowej, nazywana jest czasami „karabinkiem”, a nazwa „karabin” tym samym określa broń długą zasilaną nabojem karabinowym. Jak np. prezentowany tu nabój .308 Win i karabin H&K MR308 A3-28.
Nabój .308 Win (Winchester) to cywilny odpowiednik naboju wojskowego 7,62 x 51 mm NATO. A jak zatem wygląda sprawa używania zamiennego obu nabojów? Tu różnic w budowie jest zdecydowanie mniej, a .308 Win najczęściej ma minimalnie większe ciśnienia generowane przy strzale niż wojskowy odpowiednik, ale różnice i tak nie są znaczące. Czy możemy używać zamiennie obu typów amunicji? O ile posiadamy odpowiedni wpis w książeczce… na co raczej nie mamy co liczyć. Na rynek cywilny sprzedawane egzemplarze broni mają wpis .308 Win. Choć w przypadku ewentualnego konfliktu i wojny, nikt w książeczkę zaglądać nie będzie…
Na samym początku pisaliśmy, iż kaliber broni śrutowej określa się nieco inaczej. I ponownie mamy tu odniesienie do historii. Kaliber broni śrutowej (gładkolufowej) do dnia dzisiejszego określa się tzw. wagomiarem, co oznacza liczbę pocisków kulistych odlanych z funta ołowiu. Najpopularniejszy obecnie kaliber amunicji śrutowej to 12, a poza nim również 16 czy 20. Dodatkowym oznaczeniem przy podanym kalibrze broni jest długość komory nabojowej a tym samym długość łuski. Najczęstsze to 76 lub 70 mm (ta druga to popularna długość w amunicji sportowej)
Obie liczby oddzielone są w zapisie ukośną kreską (taką jak znak dzielenia) i tak mamy np. 12/76 lub 12/70. W komorze o długości 76 mm możemy bez problemu używać zarówno amunicji o długości 76 mm jak i 70 mm. Odwrotnie już nie. W przypadku strzelb z magazynkiem rurowym, umiejscowionym pod lufą (jak np. w strzelbie samopowtarzalnej Mossberg JM 940 Pro) o kalibrze 12/76 podana ilość amunicji jaka zmieści się w magazynku określona jest dla naboju o długości łuski 76 mm, zatem stosując krótsze, 70 mm naboje, możemy zmieścić ich więcej, najczęściej o 1 szt.
Prezentowana strzelba semi-auto Mossberg 940 JM Pro to rasowy sportowiec, skonstruowany we współpracy z Jerry Miculkiem do startu w zawodach dynamicznych. Fabrycznie przystosowana jest już do ładowania typu Twin-load (podwójnego, dwa naboje jednym ruchem ręki) oraz przy odpowiedniej wprawie Quad-load (poczwórne, czyli ręka pobiera z ładownicy od razu cztery naboje i ładuje do strzelby dwa razy po dwa - co jest najszybszym sposobem ładowania strzelby).
Oczywiście strzelba to nie tylko wersja samopowtarzalna. Innym rodzajem strzelby jest klasyczna nadlufka, zwana często w Polsce z niemiecka bokiem (Bock). Gdybyście szukali jej odpowiednika na stronach anglojęzycznych to musicie posłużyć się angielską nazwą Over-under shotgun.
Nadlufka (bok) stosowana jest zarówno w sporcie, w konkurencjach ISSF Trap, Double Trap czy Skeet, czyli tzw. „rzutkowych”, gdzie strzelec ma za zadanie trafić w wystrzelony z maszyny rzutek w kształcie spodka, ale też w myślistwie.
Dwie lufy pozwalają na użycie dwóch różnych czoków - specjalnych „dławików” montowanych na wylocie luf, które odpowiednio kształtują wiązkę śrutu, pozwalając trafić z większym prawdopodobieństwem na krótszym (najczęściej dolna lufa) lub dłuższym (górna) dystansie.
Ciekawym przykładem strzelby powtarzalnej typu pompka jest amerykańska strzelba KelTec KS7, będąca jednocześnie bronią typu bullpup, czyli pozbawioną kolby właściwej, w której komora nabojowa znajduje się w tylnej części, przed chwytem i zespołem spustu.
Taki układ pozwala na znaczące skrócenie broni, co czyni ją idealną w ciasnych pomieszczeniach czy w transporcie. Minusem takiego rozwiązania jest nieco utrudnione załadowanie amunicji do magazynka oraz zazwyczaj dużo gorsza praca spustu.
Mamy nadzieję, że nasz krótki przewodnik po kalibrach i amunicji pozwolił Wam lepiej zrozumieć ten temat. A my jak zawsze serdecznie zapraszamy Was do naszego sklepu, gdzie zawsze mamy sporo różnych „kalibrów” na naszych półkach :-)
